15 Temmuz 1974 tarihinde Yunan Cuntası’nın desteğiyle EOKA’cı Nicos SAMPSON Ada’yı Yunanistan’a bağlamak amacıyla MAKARIOS’a, egemenliğe ve toprak bütünlüğüne kasteden bir askeri darbe gerçekleştirmiştir. Bu hareket karşısında Türkiye, 1960 Garanti Andlaşması’nın da öngördüğü şekliyle, Yunanistan ve İngiltere’ye ortak müdahale teklifinde bulunmuştur. Türkiye, olumsuz cevap verilmesi üzerine, Ada’daki Türklerin güvenliğini de dikkate alarak 20 Temmuz 1974 günü “BARIŞ HAREKATI” ile tepkisini göstermiştir. Böylece Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı önlenmiş, Kıbrıs Türk halkının varlığı da güvence altına alınmıştır.

BARIŞ HAREKATI toprak, nüfus ve güvenlik açısından yeni koşullar yaratmıştır. Kıbrıslı Türklerin Ada’nın kuzeyinde birlikte yaşayabilecekleri güvenli ve yeterli toprağa kavuşmaları, durumu kalıcı biçimde değiştirmiştir. Nüfus Mübadelesi (Viyana III) ile Kuzey’den Güney’e tahminen 120.000 Rum ve Güney’den Kuzey’e de 65.000 Türk geçmişler, böylece nüfus bakımından homojen iki kesim meydana gelmiştir. Bu iki kesim, 180 km. boyunca uzanan ve genişliği 5 m. ile 7 km. arasında değişen BM kontrolündeki bir “ARA BÖLGE” ile birbirinden ayrılmıştır. Bu koşullar büyük ölçüde çözümü de kendiliğinden tayin etmiştir.